Onderhoud Vlaketunnel: snel en succesvol

De Vlaketunnel in de A58 tussen Bergen op Zoom en Vlissingen kruist het Kanaal door Zuid-Beveland. In 2010 is de tunnel voor het laatst gerenoveerd en een grootschalige renovatie in het kader van de vervangingsen renovatieopgave staat rond 2030 gepland. “Een paar jaar geleden werd duidelijk dat we daar niet op konden wachten”, vertelt Paul Beijer, technisch manager bij Rijkswaterstaat.

Om de veiligheid te kunnen blijven garanderen, was het noodzakelijk om een deel van de tunneltechnische installaties en het bedieningssysteem eerder te vervangen. Ze waren aan het einde van hun technische levensduur. “Voor deze werkzaamheden hebben we Vialis ingeschakeld, het bedrijf dat tot voor kort onderhoudsaannemer van deze tunnel was.”

Kort maar krachtig

Berry Roelofs, projectmanager bij Vialis: “We kregen de opdracht voor het groot onderhoud eind 2021 en zijn toen begonnen met de voorbereidingen. Om de actuele situatie zo goed mogelijk in beeld te krijgen, zijn we tijdens reguliere onderhoudsnachten in de tunnel geweest. Ook zijn we gaan nadenken over ombouwplannen en hebben we allerlei mogelijke varianten doorgenomen.”

Uiteindelijk is gekozen voor een aanpak die ‘kort maar krachtig’ werd genoemd: “Voorafgaand aan de daadwerkelijk ombouw hebben we zoveel mogelijk voorbereidende werkzaamheden tijdens reguliere onderhoudsnachten uitgevoerd”, vertelt Roelofs. “Daardoor was het mogelijk om in de korte afsluitingsperiode de bestaande systemen te vervangen en de nieuwe systemen aan te brengen en te testen. Aangezien we de bediening ook moesten vernieuwen, hebben we de tunnel tijdens de ombouw wel volledig moeten afsluiten.”

Er is samen met Rijkswaterstaat voor deze aanpak gekozen, omdat de overtuiging leefde dat een aaneengesloten periode voor de ombouwwerkzaamheden efficiënter is dan parallel ombouwen. “In de praktijk komt parallel ombouwen neer op veel nachtafsluitingen, die gepaard gaan met slechts weinig effectieve werktijd”, aldus Roelofs. “Immers, voordat je aan de slag kunt moet je steeds eerst de tunnel veilig afsluiten, dan je mensen, materieel en materialen aanvoeren en vervolgens aan het einde van de nacht weer zorgen dat alles uit de tunnel is en deze weer veilig open kan. En als dan uiteindelijk alle nieuwe spullen zijn aangebracht en getest, moet je daarna nog tijdens de nodige nachtafsluitingen alle oude installaties verwijderen.”

Kabeldoorvoeren

Roelofs vervolgt: “Toen ons ontwerp gereed was, hebben we alle benodigde hardware gekocht. Denk aan de besturingskasten, bekabeling en camera’s, luidsprekers en intercom. Elk deelsysteem hebben we vervolgens opgebouwd en getest. Ook de nieuwe hard- en software voor de bediening hebben we getest. Daarna hebben we alles weer losgeschroefd en verhuisd naar het bedrijf dat de bediening heeft gebouwd. Daar hebben we alles weer opgebouwd en in samenhang met de bediening getest. Nadat duidelijk was dat alles tijdens deze zogeheten iFAT-testen goed werkte, hebben we ook nog vroegtijdig in beide tunnelbuizen een nieuwe camera geïnstalleerd om te controleren of de verbinding met de verkeerscentrale goed functioneert.”

Vervolgens is Vialis in het middentunnelkanaal aan de slag gegaan. In de bestaande kasten is ruimte gecreëerd om de nieuwe componenten te kunnen aansluiten, er zijn nieuwe besturingskasten geplaatst en waar noodzakelijk is nieuwe bekabeling aangebracht. Ook zijn glasvezelkabels aangelegd als vervanging van oude kabels.

Tijdelijk afgedicht

In de Vlaketunnel was vanuit de tunnelbuizen maar één doorgang naar het middentunnelkanaal. Roelofs: “In deze doorgang was onvoldoende ruimte voor nieuwe kabels waardoor het tijdens de korte afsluitingsperiode niet mogelijk was om de oude kabels te verwijderen en nieuwe aan te leggen. Daarom hebben we ter plaatse van de camera’s tijdens een reguliere onderhoudsnacht extra doorvoeren geboord vanuit de tunnelbuizen. Om aan de brandveiligheidseisen te voldoen, hebben we deze kabeldoorvoeren tijdelijk afgedicht met brandwerende pluggen.”

Parallel aan deze werkzaamheden zijn alle stappen tijdens de afsluitingsperiode gedetailleerd doordacht. “Denk aan de handigste werkvolgorde, maar ook hoe diep de gaten geboord moesten worden voor het monteren van de verschillende componenten en van welke aanhaalmomenten de monteurs dienden uit te gaan.”

Al dit soort zaken is vastgelegd in heldere werkinstructies. Vier weken voor de daadwerkelijke start van de ombouw zijn voor elk te vervangen systeem – de camera’s, omroepen
intercominstallatie – kisten gevuld met benodigde componenten, kabels en bevestigingsmaterialen, inclusief alle coderingen en de werkinstructies. Op elke kist werd aangegeven voor welke werkploeg hij bestemd was, op welke dag en op welk tijdstip.

Vertrouwen

“Deze systematisch samengestelde kisten gaven mij vertrouwen in de ombouw”, stelt Beijer. “Als een aannemer dit soort dingen doet, kun je ervan uit gaan dat het ook op andere vlakken goed gaat. Dat is ook wel gebleken, niet alleen uit de manier waarop personeel werd geïnstrueerd, maar ook hoe onverwachte problemen werden opgelost en hoe medewerkers er direct op werden aangesproken als ze hun persoonlijke beveiligingsmiddelen niet helemaal juist gebruikten. Onze veiligheidsman zag bijvoorbeeld dat iedereen zich aan de afspraken hield en dat alle monteurs op een hoogwerker zich op de juiste manier aanlijnden.”

Beijer vervolgt: “Gedurende de ombouwperiode hebben we op drie momenten testen uitgevoerd. Aan het begin van de afsluiting hebben we een regressietest uitgevoerd om vast te stellen hoe alles in de bestaande situatie werkte. Vervolgens hebben we na drie dagen gecontroleerd of het demonteren, monteren, bekabelen en aansluiten van de installaties en de software-aanpassingen goed verliepen en aan het einde van de periode hebben we getest of alles in samenhang ook goed werkt. Dit alles om verrassingen te voorkomen.”

Tevreden

Roelofs: “Tijdens de afsluiting van de tunnel hebben we 24 uur per dag gewerkt, met drie diensten en verschillende ploegen per dienst. Daardoor waren er continu veertig tot vijftig mensen aan het werk. De werkzaamheden waren strak gepland en iedereen wist wat er na elke dienst klaar moest zijn. We hebben ervoor gekozen dat iedere ploeg per dienst slechts aan één systeem werkte, dus een ploeg voor het camerasysteem, een voor de omroepinstallatie enzovoort. Dat verhoogt de efficiëntie en verkleint de kans op fouten. Ook hadden we steeds een reserveploeg klaarstaan die kon bijspringen als een ploeg het werk niet af dreigde te krijgen. Verder hebben we tijdens de werkzaamheden duizenden foto’s gemaakt om de aantoonbaarheid te waarborgen.”

Terugkijkend is alles volgens planning gegaan. “We zijn op dinsdagavond om 21.00 uur begonnen en hadden ruim vijf dagen de tijd tot maandagochtend 5.00 uur”, zegt Roelofs. “Na het demonteren van de bestaande installaties en het monteren en aansluiten van alle nieuwe spullen wilden we vrijdag om 12.00 starten met het testen.”

Voorspoedige testen

Dat is gelukt en alle testen verliepen voorspoedig. “Op zondagmiddag bleek alleen dat in een kast, waarvoor wij niet verantwoordelijk waren, een switch stuk was. Uiteindelijk hebben we vier uur moeten wachten voordat dit onderdeel was vervangen. Tussentijds zijn de wegen schoongemaakt, omdat we ook nog met een storm te kampen hadden.” Als deze vertragingen er niet waren geweest, had de tunnel zondagmiddag alweer open kunnen gaan voor verkeer. Nu werd het zondagavond, maar dat was altijd nog ruim
voor het geplande tijdstip. Roelofs: “Ik kijk dan ook tevreden en trots terug op dit project!”

Dampoortaquaduct

Vialis heeft eind vorig jaar ook groot onderhoud uitgevoerd aan het Dampoortaquaduct, de tunnel in de N57 die ter hoogte van Middelburg het Kanaal door Walcheren kruist. Ook hier zijn diverse installaties en het besturingssysteem vervangen. Voor dit project heeft Vialis dezelfde werkwijze gehanteerd als bij de Vlaketunnel. Ook hier waren de werkzaamheden eerder afgerond, waardoor de tunnel ruim een halve dag eerder weer open kon.

Paul Beijer

Rijkswaterstaat
Berry Roelofs

Vialis

Dit artikel is verschenen in 'De Verdieping voorjaar 2024' van Centrum voor Ondergronds Bouwen - www.cob.nl